حقوق بین‌الملل شاخه‌ای از علم حقوق است که دارای تعاریف متعددی می‌باشد. احتمالا تا کنون لغت حقوق بین‌الملل را از طریق رسانه‌ها شنیده باشید اما آیا راجع به آن اطلاعات دقیقی دارید؟ در ادامه به بررسی مفهوم حقوق بین الملل و بررسی انواع آن می‌پردازیم.

منبع : حقوق بین الملل

تعریف حقوق بین الملل

همانطور که گفته شد تعاریف متعددی از حقوق بین‌الملل ارائه شده است. در تعریف حقوق بین‌الملل بین حقوقدانان اختلاف نظر وجود داشته است که تعاریف ارائه شده توسط هر کدام از آن‌ها به سه دسته تقسیم می‌شود.

دسته اول یا همان گروه اول بر این نظرند که حقوق بین‌الملل تنها حاکم بر روابط بین دولت‌ها می‌باشد.
دسته دوم طرفداران مکتب جامعه شناسی حقوقی هستند که تنها افراد را تابع حقوق بین‌الملل دانسته و برای آن‌ها شخصیت حقوقی قائل‌اند.
دسته سوم هم معتقدند که تابعین اصلی حقوق بین‌الملل دولت‌ها هستند اما در کنار آن‌ها دیگر موجودیت‌هایی هم وجود دارند که می‌توانند در مجموعه تابعین حقوق بین‌الملل قرار گیرند.

بنابراین طبق این تعاریفی گفته شد تعریف ارائه شده از جانب دسته سوم جامع‌تر و منطبق با رویه دولت‌ها و همچنین رویه قضایی بین‌المللی است.
پس در نهایت حقوق بین‌الملل مجموعه اصول و قواعدی است که دولت‌ها یعنی اعضای اصلی جامعه بین‌المللی خود را ملزم به رعایت آن‌ها می‌دانند و در روابط با یکدیگر اجرا می‌کنند. علاوه بر این، حقوق بین‌الملل شامل قواعدی می‌باشد که طرز تشکیل و وظایف سازمان‌های بین‌المللی و روابط این سازمان‌ها را با یکدیگر و با دولت‌ها و همچنین در بعضی موارد حقوق و تکالیف افراد را تعیین می‌کند.

توصیه می‌کنیم مقاله معاهده بین المللی را مطالعه نمایید.

تقسیم و طبقه بندی حقوق بین الملل

۱ – حقوق بین الملل جهانی

همانطور که از نامش پیداست حقوق بین‌الملل جهانی شامل قواعدی است که رعایت آن بدون استثنا برای کلیه دولت‌ها الزامی بوده و کلیه دولت‌ها باید از قواعد جهانی حقوق بین الملل پیروی کنند از جمله قواعد و مقررات جهان شمول می‌توان به منع کشتار دسته جمعی و منع بردگی اشاره کرد.

۲ – حقوق بین الملل عام

حقوق بین‌الملل شامل قواعدی می‌باشد که رعایت آن برای تعداد بسیاری از دولت‌ها الزامی است. برای مثال قواعد و مقررات کنوانسیون‌های ۱۹۴۹ ژنو که راجع به رفتار با مردم یا مجروحین جنگ بود که در ابتدا جزو حقوق بین الملل محسوب می‌شدند اما به دلیل مقبولیت جهانی به قواعد جهانی تبدیل شدند.

۳ – حقوق بین الملل خاص

حقوق بین‌الملل خاص شامل قواعدی بوده که رعایت آن برای دو یا تعداد محدودی از دولت‌ها الزامی است. درست است که این قواعد جنبه جهانی ندارند ولی نباید مغایر با قواعد جهانی هم باشند.

خصوصیات جامعه بین المللی

خصوصیات جامعه بین‌المللی را می‌توان در سه دسته خلاصه نمود.

۱ – از لحاظ جغرافیایی واحد و جهانی است

به زبان ساده‌تر کلیه ملل مختلف جهان که بر روی یک کره خاکی سکنی دارند مجموعاً جامعه بین‌المللی را تشکیل می‌دهند و هیچ چیز را نمی‌توان از این مجموعه خارج دانست.

۲ – از لحاظ اجتماعی متفاوت و مختلف است

چندگانگی سیاسی و اقتصادی اعضای اصلی جامعه بین‌المللی واقعیتی انکارناپذیر بوده که این چندگانگی‌ها سبب شده که کشورها به گروه‌ها و دسته‌های مختلفی تقسیم شوند. برای مثال کشورهای توسعه یافته، کشورهای در حال توسعه، کشورهای شمال و…

۳ – از لحاظ حقوقی مساوی هستند

جامعه بین‌المللی به وسیله تساوی حقوقی واحدهای تشکیل دهنده آن تعریف می‌شود. علیرغم عدم تساوی واقعی در روابط بین دولت‌‌ها قاعده حقوقی حاکم بر آن‌ها تساوی تابعین حقوق بین‌الملل شناخته شده است.

علل ضعف حقوق بین الملل

۱- جامعه بین‌المللی تنها جامعه بشری بوده که عملاً از نهادهای قانونگذاری اجرایی و قضایی مناسب محروم است. بنابراین عدم برخورداری از نهادهای سازمان یافته و روش‌های حقوقی لازم‌الاجرا باعث این شده که حقوق بین‌الملل نتواند خود را با تحولات جامعه بین‌المللی و نیازهای آن هماهنگ کند.

۲- حقوق بین‌الملل عمومی با مشکل سازش قواعد بین‌المللی با قواعد داخلی روبه‌رو است. با وجود این که دولت‌ها تابعین حقوق بین‌الملل محسوب می‌شوند، حاکمیت ملی آن‌ها مانع از آن می‌گردد که قواعد بین‌المللی را به طور کامل بپذیرند.

۳- ضعف دیگر حقوق بین‌الملل ناشی از کثرت و تنوع موضوعات مطروحه و تحولات سریع قواعد این رشته می‌باشد. بنابراین گسترش سریع زمینه‌های مختلف حقوق بین‌الملل موجب شده که قواعد کامل و جامعی در هر زمینه وضع نشود و خلاهایی در قواعد حقوق بین‌الملل به وجود آید.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص حقوق بین الملل، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده‌اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون حقوق بین الملل پاسخ دهند.